Voorpagina

Vorige week

Zondag 12 december 2021

Op station Warschauer Strasse klonken wilde klanken van ver weg en begonnen mensen spontaan te dansen. Ik ging op safari naar economische grijsgebieden, de plekken waar je de regels iets laat varen zodat de kleine initiatieven de wind in de zeilen krijgen.

Het landschap was er geslagen door de geschiedenis, maar oeroude sporen leiden nieuwe treinen.
​Aan de overkant hing ergens hoog aan een balkon een spandoek met 'Doe meer dingen die je van je telefoon af houden!' ​Helaas kijken mensen tegenwoordig niet meer omhoog, ze zien de wereld op een schermpje en missen het geheel. En men maakt ons wijs dat nieuw beter is, er zoveel meer kan...

Maar vroeger maakten we ook selfies...

... met zijn allen samen opeen geperst in een kastje. We deden het samen. Togethies. Saampies.

In de Grauzone RAW was er dan ook een ouderwetse kerstmarkt. Uiteindelijk leiden de sporen ons altijd weer op dezelfde weg.
​Ik ging koffie drinken bij Shakespeare en Zonen en het was goed. Een zondag zoals zondagen zijn.

Zaterdag 11 december 2021

Het ontbijt der waanzin

Ik nam de S Bahn nummer 1, 21 stations naar Wannsee. De 15 mannen en een onbekend gebleven vrouw [1] die hier op 20 januari 1942 bij elkaar kwamen, zullen er in de dienst-Mercedes heen gereden zijn. Ze zullen de laatste 2,5 kilometer ook niet gelopen hebben. Ondanks gezonde geest in gezond lichaam- retoriek. Er waren daar geen gezonde geesten.
Vaak wordt gedacht dat er op de Wannsee Konferenz over de massamoord op de Joden werd beslist. Dat is niet zo, die was al in gang gezet. Niet voor niets ontbraken vertegenwoordigers van het ministerie van financiën en dat van verkeer, de Reichsbahn was er niet en de Wehrmacht ook niet. Die werkten al allemaal naadloos mee.
Het was een herenbijeenkomst met een stenoschrijvende dame, bij cognac en sigaren. Vooral ter onderstreping van de macht van de organisator Heydrich, die slechts het gezag van drie mensen boven zich hoefde te dulden, Hitler, Himmler en de opdrachtgever van de vergadering Göring. In stilte werd hij ondanks diverse tweede mannen als opvolger van Hitler gedoodverfd. Totdat hij stierf aan een paardenhaar.
​Een bijeenkomst met afsluitend ontbijt. Waarna Gestapo Müller en Eichmann nog wat bleven napraten met de cognacfles onder handbereik.
Dat Frühstück heeft me altijd bevreemd. De eerste uitnodiging voor 9 december 1941 was voor 12.00 uur. Die afspraak werd echter verschoven. De nieuwe uitnodiging heb ik nooit gezien, ook uit de protocollen valt de tijd niet op te maken [2].
Ik keek naar buiten, het was net voor vier, het schemerde al. Plots daagde me het: alles is hier ruim een uur vroeger. En men zal het Pruisisch tijdsbesef hebben gehanteerd: valt de nacht komt al een nieuwe dag.
Ik zei het eerder: het is nuttig een plek zelf te bezoeken. Ook al is het 21 stops met de S-Bahn.

Aanvullingen: [1] - Ingeburg Werlemann, stenotypiste op Eichmanns bureau. [2] - Uit nadere bestudering bleek dezelfde aanvangstijd: 12:00 uur.

Zicht vanuit de conferentiezaal.

Vrijdag 10 december 2021

Veranderingen

Mensen hebben vaak ongeweten familie. Zo had de broer van Hitler een café in Berlijn aan de Wittenbergplatz. Vlakbij waar nu het KaDeWe staat. Voor lagere nazi's was het een uitje, hogere charges wisten dat het gevoelig lag en lieten zich er niet zien. Dat hij zich gedeisd moest houden, wist Alois, Hitlers broer maar al te goed. Het scheen er wel de hele oorlog goed van spijs te zijn, misschien was het voer voor boze tongen, als je bij Hitler niet goed kon eten. Nu zit er een pizzeria van het soort dat we een toeristenval noemen.

Nu ligt die Wittenbergplatz ook in het sinds de val van de muur vergeten stuk Berlijn. Dat stuk dat geleden heeft sinds dat de stadsplattegrond weer veranderd is en achter een nieuwe muur terecht is gekomen.
​Vroeger was de Kurfürstendamm dat wat je gezien moest hebben, met dat grootste West-Berlijnse monument: die rotte kies met die afstotelijke beugel (ik ben er later binnen geweest en het glas in loodwerk is erg mooi).

Ik liep er en zag  voor het eerst in Berlijn alleen maar ontevreden mensen: verontwaardigde Wessies die vroeger alles beter vonden. Die die luxus-mijl nog altijd als het hoogtepunt van beschaving zagen. Als de belangrijkste straat van het Monopolyspel. Een plek waar je opkijkt als er geen kerstmarkt is.

Duitsland heeft dat heel netjes opgelost, de plek waar Hitler er een eind aan maakte. Er staat een miniem bordje en je moet het willen lezen. Iedereen kijkt dan naar de gevel, maar Oost-Berlijn heeft er een saai gebouw laten neerzetten. Lang zat er een Chinees restaurant waar gerecht 18 heel smerig was maar desondanks vaak besteld werd. Nu zit er helaas een vegetarisch restaurant, gelukkig wel een Indiaas.
Ik glipte even de binnenplaats op, want die is historisch gezien interessanter. Hier had hij volledig tot as verbrand moeten worden, maar dat viel niet mee. Het rijk dat zichzelf 1000 jaar had toebedeeld, wist nog geen twee extra jerrycans benzine op te snorren.
Ik stond daar stiekem in de stilte van die binnenplaats, hoorde de huiselijke geluiden en dacht aan de mensen die in de morgen de gordijnen open doen en op een omwoeld stukje wereldgeschiedenis kijken waar de buurthonden hun drol draaiden. Daar brandde Hitler.

Donderdag 9 december 2021

Woensdag 8 december 2021

Met de trein weer naar Berlijn. Ditmaal met als belangrijkste doel een booster-shot.
Met de IC rij je dan een heel lange tijd door Nederland, als je naar de afstand kijkt uitzonderlijk lang. Er dient voor elke molshoop met een kerktoren gestopt te worden (waar dan hooguit Momfert instapt) en de trein mag natuurlijk ook niet harder dan de auto rijden want dat zou de automobilist maar ontmoedigen. Ik vermoed zelfs dat er rond Amersfoort en/of Apeldoorn (die stad met een A ergens bij de Veluwe, waarvan niemand eigenlijk precies weet welke welke is) een man met een rode vlag voor de trein uit moest lopen om de koeien te waarschuwen en te behoeden voor geschifte melk.
In Duitsland miste ik dat mooie monument in Wolfsburg, de Volkswagen Werke, Die vier robuuste rokende torens met dat grote VW-logo en die majestueuze bakstenen hal. Ooit zal ook deze fabriek klimaatneutraal zijn, maar ik hoop dat dan ook de niet-luchtvervuilende rook is uitgevonden zodat die pluimen blijven. Goed, het was al donker. Ik stap er wel een keer uit.

De trein was stipt, het treinpersoneel het beste wat ik ooit heb meegemaakt. Ik was even ingedut in mijn lege coupé (de andere drie reizigers waren niet komen opdagen) en eentje kwam stilletjes de deur dichtmaken zodat ik wat stiller kon slapen. Dus ik wil geen verhalen meer horen over zaklampen die het compartiment in schijnen en Werda? en Still gestanden! En oh wat is Berlijn mooi als je er 's-avonds binnenrijdt. Ik voelde me helemaal thuis komen. Vooral toen ik eenmaal zurück auf Pumpe was (of is het in Pumpe?). Pumpe is de oude Berlijnse volksnaam voor Gesundbrunnen, vlakbij der Rote Wedding. Een vergeten stukje West-Berlijn tegen de muur aangeprakt met de ook zo mooie AEG-Werke die alleen nog maar door de zender Deutsche Welle zijn ontdekt. In Amsterdam was het nu al lang de meest hippe woonwijk geweest.